Σας εύχομαι καλό Μήνα! Ν.Θ
Για το Αφιέρωμα στο έργο Ο Ήλιος και ο Χρόνος θα ακούσουμε τρείς διαφορετικές εκδοχές.
12.15 Λυκαβηττός 1977 Ενορχήστρωση και διεύθυνση Ορχήστρας Γιώργος Θεοδωράκης, αφηγητής ο Μίκης Θεοδωράκης, Ερμηνεύουν: Σοφία Μιχαηλίδου -Μαργαρίτα Ζορμπαλά-Πετρος Πανδης-Νίκος Μητσοβολέας.
14.00 Ο Ήλιος και ο Χρόνος. Ηχογράφηση: 1971 Παρίσι. Συμμετέχουν: Μαρία Φαραντούρη, Πέτρος Πανδής, Μαρία Δημητριάδη, Αντώνης Καλογιάννης, Απαγγελία: Georges Willson. Από την ζωντανή συναυλία στο Palaiw de Chaillot. Λαϊκή Ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Bass: Γιάννης Πετροπουλάκης, Bouzouki: Αντρέας Μιχαλάκης, Μάριος Βλατάκης, Guitar: Νικόλαος Μανιάτης, Νικόλαος Μωραΐτης, Percussion: Gérard Berlioz, Piano: Γιάννης Διδίλης.
16.00 Ο Ήλιος και ο Χρόνος 1967. Διασκευή Rainer Kirchmann 1999. Ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη και ο Μίκης Θεοδωράκης. Παίζουν οι μουσικοί: R. Kirchmann πιάνο ηλεκτρ. κιθάρα φυσαρμόνικα μαντολίνο, Christain Sadè τρομπέτα τούμπα πιάνο programming, Γ. Ζώτος ακουστική κιθάρα ούτι ηλεκτρική κιθάρα μπουζούκι φωνητικά, Γ. Ψυρράκης σαξόφωνο κρουστά, Θ. Ζώτος κρουστά, φωνητικά.
θα ακολουθήσουν επαναλήψεις του έργου στις 18.00 και στις 23.00.
Απόπειρα ανάλυσης του έργου του Μίκη Θεοδωράκη «Ο Ήλιος και ο Χρόνος»,
για τα 50 χρόνια από τη σύνθεσή του μέσα στην απομόνωση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών.
Στις 21 Αυγούστου 1967 ημέρα Δευτέρα, όπως και σήμερα είναι Δευτέρα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα η αστυνομία συνέλαβε τον Μίκη Θεοδωράκη στο σπίτι που κρυβόταν στο Χαϊδάρι.
Οι αστυνομικοί ορμούν μέσα στο σπίτι. Τον γυμνώνουν, του δένουν τα χέρια πισθάγκωνα και τον βγάζουν έξω. Ο Μπάμπαλης του κάνει εικονική εκτέλεση.
Τον κλωτσάνε, του στρίβουν τα δεμένα χέρια, πιέζουν το γκλομπ στην κοιλιά και στο στομάχι του, για να πονέσει. Του φοράνε κουκούλα.
Φριχτές εικόνες βασανιστηρίων περνάνε από το μυαλό του. Είναι βέβαιος ότι τον πάνε για εκτέλεση.
Οδός Μπουμπουλίνας, Γενική Ασφάλεια Αθηνών, έξι το πρωί. Το κελί αριθμός 4 βλέπει στον φωταγωγό. Μοναδικό έπιπλο μία καρέκλα.
Η διαταγή είναι ο κρατούμενος να φρουρείται όλο το εικοσιτετράωρο μέσα στο κελί του. Οι φρουροί του απαγορεύεται να του μιλούν.
Ο Μίκης κοιμάται στο τσιμέντο ημίγυμνος με προσκεφάλι τα παπούτσια του. Δεν του δίνουν πιρούνι, τρώει με τα χέρια.
Δύο μήνες σε πλήρη απομόνωση με «την αναμονή του βέβαιου θανάτου». (Μ.Θ.)
Τα βράδια μετά τις οκτώ, κρεμασμένος στα κάγκελα, τραγουδά μέσα στον φωταγωγό
Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι…
Κανένας δεν ξέρει πού βρίσκεται ο Μίκης.
Ούτε η οικογένειά του ούτε οι σύντροφοί του από το Πατριωτικό Μέτωπο, που έχουν όλοι συλληφθεί και βασανισθεί.
Οι οργανώσεις του Π.Μ. (της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης) έχουν διαλυθεί.
Νυχτερινές ανακρίσεις.
«Πας κατευθείαν για ντουφέκι», του λέει ένας λοχαγός. «Κρίμα, γιατί είσαι μεγάλος μουσικός», συμπληρώνει. Το γνωστό τροπάρι της αντίδρασης, από τότε μέχρι σήμερα…
Στις 4 Σεπτεμβρίου του έδωσαν χαρτί και μολύβι. Τότε, ο Μίκης έγραψε 32 ποιήματα.
«Τις προηγούμενες νύχτες τις πέρασα άγρυπνος», γράφει ο Μίκης στο Χρέος,
«με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο, περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή να με πάρουν για το μαρτύριο ή για την εκτέλεση.
Όλη μου η ύπαρξη σημαδεύτηκε από την αναμονή του βέβαιου θανάτου» (τόμος γ’ σ.1052).
Τον Οκτώβριο τον μεταφέρουν στο κελί με αριθμό 1, κάτω από την ταράτσα των βασανιστηρίων.
Τότε ο Μίκης μελοποίησε τα 16 από τα 32 ποιήματα.
Έτσι δημιουργήθηκε ο κύκλος τραγουδιών «Ο Ήλιος και ο Χρόνος». Το πρώτο ροκ έργο του Θεοδωράκη.
Πρώτος ακροατής του ο σύντροφός του Γιώργος Κουπαρούσος.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο κελί αριθμός 4, εκεί που ο Μίκης έγραψε τα 32 ποιήματα.
Τα μεσημέρια η ζέστη είναι ανυπόφορη. Υποφέρει. Τη νύχτα η αγωνία κορυφώνεται.
Αγωνία θανάτου. Συμφιλίωση με τον θάνατο. Πεισιθάνατες σκέψεις.
«Στο τέλος τέλος ο θάνατος δεν είναι τόσο τρομερός. Ίσως να ’ναι όμορφος», λέει στον φρουρό του.
«Όμως, με τον ερχομό της καινούριας μέρας, μόλις χτυπούσε ο ήλιος, η ζωή ξανάπαιρνε τα δικαιώματά της.
Η ζωή με νικούσε, με κατασπάραζε», γράφει στο Χρέος (1052).
«Δεν είμαι ποιητής, όμως οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορεί να ντυθούν με αίμα.
Πόσο μπορεί να με λυτρώσουν. Είμαι δημιουργός. Νικώ το χρόνο και το θάνατο… Είμαι ο χρόνος.
Να γιατί «Ο Ήλιος και ο Χρόνος» έγιναν ο κύκλος της Ζωής και του Θανάτου.
Τελικά έγιναν ο νικητήριος κύκλος.
Νίκη πικρή, γιατί η ψυχή του ποιητή πονά για όλους τους ανθρώπους. Ακόμα και γι αυτούς που τον μισούν και τον βασανίζουν» (1052).
«Ο Ήλιος και ο Χρόνος» είναι ένα εντελώς ξεχωριστό έργο. Είναι ο «πύρινος κύκλος» Ζωής-Θανάτου. Ένα έργο βαθιά υπαρξιακό.
Οι στίχοι άλλοι υπερλογικοί και θρηνητικοί, άλλοι σπαραχτικοί, λυρικοί και προφητικοί.
Τις νύχτες η μοναξιά μεγεθύνεται, τον κυριεύει. Το κελί γίνεται χώρος επικοινωνίας με τον θάνατο. Όμως, την ημέρα ο ήλιος ορμά μέσα από τα κάγκελα και φέρνει το μήνυμα της ζωής.
«Ζήτω η ζωή!» φωνάζει ο Μίκης, «όλα είναι εδώ!» Η αντίσταση, ο λαός, το κόμμα… κι ας ξέρει ότι όλα έχουν χαθεί…
Το έργο ξεκινά με το τραγούδι «Γεια σου Ακρόπολη».
Η Αθήνα, η «Μενεξεδένια πολιτεία» του που τόσο αγάπησε, τώρα που την εξουσιάζουν τα τανκς έχει χαθεί «στο βυθό των αιώνων».
Γεια σου Ακρόπολη, Τουρκολίμανο
οδός Βουκουρεστίου
Για το Αφιέρωμα στο έργο Ο Ήλιος και ο Χρόνος θα ακούσουμε τρείς διαφορετικές εκδοχές.
12.15 Λυκαβηττός 1977 Ενορχήστρωση και διεύθυνση Ορχήστρας Γιώργος Θεοδωράκης, αφηγητής ο Μίκης Θεοδωράκης, Ερμηνεύουν: Σοφία Μιχαηλίδου -Μαργαρίτα Ζορμπαλά-Πετρος Πανδης-Νίκος Μητσοβολέας.
14.00 Ο Ήλιος και ο Χρόνος. Ηχογράφηση: 1971 Παρίσι. Συμμετέχουν: Μαρία Φαραντούρη, Πέτρος Πανδής, Μαρία Δημητριάδη, Αντώνης Καλογιάννης, Απαγγελία: Georges Willson. Από την ζωντανή συναυλία στο Palaiw de Chaillot. Λαϊκή Ορχήστρα υπό την διεύθυνση του Μίκη Θεοδωράκη. Bass: Γιάννης Πετροπουλάκης, Bouzouki: Αντρέας Μιχαλάκης, Μάριος Βλατάκης, Guitar: Νικόλαος Μανιάτης, Νικόλαος Μωραΐτης, Percussion: Gérard Berlioz, Piano: Γιάννης Διδίλης.
16.00 Ο Ήλιος και ο Χρόνος 1967. Διασκευή Rainer Kirchmann 1999. Ερμηνεύει η Μαρία Φαραντούρη και ο Μίκης Θεοδωράκης. Παίζουν οι μουσικοί: R. Kirchmann πιάνο ηλεκτρ. κιθάρα φυσαρμόνικα μαντολίνο, Christain Sadè τρομπέτα τούμπα πιάνο programming, Γ. Ζώτος ακουστική κιθάρα ούτι ηλεκτρική κιθάρα μπουζούκι φωνητικά, Γ. Ψυρράκης σαξόφωνο κρουστά, Θ. Ζώτος κρουστά, φωνητικά.
θα ακολουθήσουν επαναλήψεις του έργου στις 18.00 και στις 23.00.
Απόπειρα ανάλυσης του έργου του Μίκη Θεοδωράκη «Ο Ήλιος και ο Χρόνος»,
για τα 50 χρόνια από τη σύνθεσή του μέσα στην απομόνωση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών.
Στις 21 Αυγούστου 1967 ημέρα Δευτέρα, όπως και σήμερα είναι Δευτέρα, λίγο μετά τα μεσάνυχτα η αστυνομία συνέλαβε τον Μίκη Θεοδωράκη στο σπίτι που κρυβόταν στο Χαϊδάρι.
Οι αστυνομικοί ορμούν μέσα στο σπίτι. Τον γυμνώνουν, του δένουν τα χέρια πισθάγκωνα και τον βγάζουν έξω. Ο Μπάμπαλης του κάνει εικονική εκτέλεση.
Τον κλωτσάνε, του στρίβουν τα δεμένα χέρια, πιέζουν το γκλομπ στην κοιλιά και στο στομάχι του, για να πονέσει. Του φοράνε κουκούλα.
Φριχτές εικόνες βασανιστηρίων περνάνε από το μυαλό του. Είναι βέβαιος ότι τον πάνε για εκτέλεση.
Οδός Μπουμπουλίνας, Γενική Ασφάλεια Αθηνών, έξι το πρωί. Το κελί αριθμός 4 βλέπει στον φωταγωγό. Μοναδικό έπιπλο μία καρέκλα.
Η διαταγή είναι ο κρατούμενος να φρουρείται όλο το εικοσιτετράωρο μέσα στο κελί του. Οι φρουροί του απαγορεύεται να του μιλούν.
Ο Μίκης κοιμάται στο τσιμέντο ημίγυμνος με προσκεφάλι τα παπούτσια του. Δεν του δίνουν πιρούνι, τρώει με τα χέρια.
Δύο μήνες σε πλήρη απομόνωση με «την αναμονή του βέβαιου θανάτου». (Μ.Θ.)
Τα βράδια μετά τις οκτώ, κρεμασμένος στα κάγκελα, τραγουδά μέσα στον φωταγωγό
Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι…
Κανένας δεν ξέρει πού βρίσκεται ο Μίκης.
Ούτε η οικογένειά του ούτε οι σύντροφοί του από το Πατριωτικό Μέτωπο, που έχουν όλοι συλληφθεί και βασανισθεί.
Οι οργανώσεις του Π.Μ. (της πρώτης αντιστασιακής οργάνωσης) έχουν διαλυθεί.
Νυχτερινές ανακρίσεις.
«Πας κατευθείαν για ντουφέκι», του λέει ένας λοχαγός. «Κρίμα, γιατί είσαι μεγάλος μουσικός», συμπληρώνει. Το γνωστό τροπάρι της αντίδρασης, από τότε μέχρι σήμερα…
Στις 4 Σεπτεμβρίου του έδωσαν χαρτί και μολύβι. Τότε, ο Μίκης έγραψε 32 ποιήματα.
«Τις προηγούμενες νύχτες τις πέρασα άγρυπνος», γράφει ο Μίκης στο Χρέος,
«με την πλάτη κολλημένη στον τοίχο, περιμένοντας από στιγμή σε στιγμή να με πάρουν για το μαρτύριο ή για την εκτέλεση.
Όλη μου η ύπαρξη σημαδεύτηκε από την αναμονή του βέβαιου θανάτου» (τόμος γ’ σ.1052).
Τον Οκτώβριο τον μεταφέρουν στο κελί με αριθμό 1, κάτω από την ταράτσα των βασανιστηρίων.
Τότε ο Μίκης μελοποίησε τα 16 από τα 32 ποιήματα.
Έτσι δημιουργήθηκε ο κύκλος τραγουδιών «Ο Ήλιος και ο Χρόνος». Το πρώτο ροκ έργο του Θεοδωράκη.
Πρώτος ακροατής του ο σύντροφός του Γιώργος Κουπαρούσος.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στο κελί αριθμός 4, εκεί που ο Μίκης έγραψε τα 32 ποιήματα.
Τα μεσημέρια η ζέστη είναι ανυπόφορη. Υποφέρει. Τη νύχτα η αγωνία κορυφώνεται.
Αγωνία θανάτου. Συμφιλίωση με τον θάνατο. Πεισιθάνατες σκέψεις.
«Στο τέλος τέλος ο θάνατος δεν είναι τόσο τρομερός. Ίσως να ’ναι όμορφος», λέει στον φρουρό του.
«Όμως, με τον ερχομό της καινούριας μέρας, μόλις χτυπούσε ο ήλιος, η ζωή ξανάπαιρνε τα δικαιώματά της.
Η ζωή με νικούσε, με κατασπάραζε», γράφει στο Χρέος (1052).
«Δεν είμαι ποιητής, όμως οι στίχοι άρχισαν να σφυροκοπούν το μυαλό μου, ένιωσα πόσο οι λέξεις μπορεί να ντυθούν με αίμα.
Πόσο μπορεί να με λυτρώσουν. Είμαι δημιουργός. Νικώ το χρόνο και το θάνατο… Είμαι ο χρόνος.
Να γιατί «Ο Ήλιος και ο Χρόνος» έγιναν ο κύκλος της Ζωής και του Θανάτου.
Τελικά έγιναν ο νικητήριος κύκλος.
Νίκη πικρή, γιατί η ψυχή του ποιητή πονά για όλους τους ανθρώπους. Ακόμα και γι αυτούς που τον μισούν και τον βασανίζουν» (1052).
«Ο Ήλιος και ο Χρόνος» είναι ένα εντελώς ξεχωριστό έργο. Είναι ο «πύρινος κύκλος» Ζωής-Θανάτου. Ένα έργο βαθιά υπαρξιακό.
Οι στίχοι άλλοι υπερλογικοί και θρηνητικοί, άλλοι σπαραχτικοί, λυρικοί και προφητικοί.
Τις νύχτες η μοναξιά μεγεθύνεται, τον κυριεύει. Το κελί γίνεται χώρος επικοινωνίας με τον θάνατο. Όμως, την ημέρα ο ήλιος ορμά μέσα από τα κάγκελα και φέρνει το μήνυμα της ζωής.
«Ζήτω η ζωή!» φωνάζει ο Μίκης, «όλα είναι εδώ!» Η αντίσταση, ο λαός, το κόμμα… κι ας ξέρει ότι όλα έχουν χαθεί…
Το έργο ξεκινά με το τραγούδι «Γεια σου Ακρόπολη».
Η Αθήνα, η «Μενεξεδένια πολιτεία» του που τόσο αγάπησε, τώρα που την εξουσιάζουν τα τανκς έχει χαθεί «στο βυθό των αιώνων».
Γεια σου Ακρόπολη, Τουρκολίμανο
οδός Βουκουρεστίου
