Μίκης Θεοδωράκης - Χρονολόγιο 1961

Μίκης Θεοδωράκης, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μελίνα Μερκούρη, 1962 Θέατρο Ρark στo έργο Όμορφη Πόλη

3/04: Πέθανε ο Έλληνας μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962). Ο Μανώλης Καλομοίρης ήταν αναγνωρισμένος ως δημιουργός και ηγέτης της Ελληνικής Εθνικής Σχολής στην κλασσική μουσική. Ακολούθησε τη Γερμανική Σχολή και θεμελίωσε την Ελληνική Εθνική Σχολή ενσωματώνοντας τη δημοτική και εκκλησιαστική μουσική στην συμφωνική. Η συμβολή του στην ανάπτυξη των θεσμών για την μουσική παιδεία και τη προβολή της Ελληνικής συμφωνικής μουσικής στην Ευρώπη είναι μεγάλη. Το έργο του περιλαμβάνει πέντε όπερες, τρεις μεγάλες συμφωνίες, μουσική για πιάνο, μουσική δωματίου όπως και τραγούδια.

Ο Μίκης Θεοδωράκης αναγνωρίζει ότι έχει πολλές «ομοιότητες με τον Μανώλη Καλομοίρη, ειδικά σε ό,τι έχει σχέση «με την φιλοδοξία μας να δημιουργήσουμε ελληνικό έργο, ελληνική Σχολή που να εκφράζει την ελληνική ψυχή κλπ.», ωστόσο θεωρεί ότι ο δρόμος που χάραξε στην κλασσική μουσική είναι διαφορετικός από του Καλομοίρη. Στα πρώτα του βήματα ο συμφωνικός Μίκης Θεοδωράκης είχε απορρίψει την αστική τάξη, και τους μηχανισμούς της, πολιτικούς, ιδεολογικούς, καλλιτεχνικούς. Το μουσικό κατεστημένο των Αθηνών. Η κύρια διαφορά του με τον Καλομοίρη και την Εθνική Σχολή ήταν το κοινό της μουσικής. Η επιλογή του Θ. ήταν οι λαϊκές τάξεις. Συνέντευξη Μίκη Θεοδωράκη στον Γιώργο Λιάνη, http://www.mikistheodorakis.gr/

12/04: Μουσική και τραγούδια για το θεατρικό έργο «Ένας Όμηρος» του Μπρένταν Μπήαν (Behan Brendan). Ενα θεατρικό έργο εμπνευσμένο από τον απελευθερωτικό αγώνα του ιρλανδικού λαού, που περιείχε και μια σειρά ποιημάτων. Μετάφραση: Ρώτας Βασίλης, Δαμιανάκου Βούλα. Πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα το 1962 από το «Κυκλικό Θέατρο» σε σκηνοθεσία του Λεωνίδα Τριβιζά σημειώνοντας μεγάλη καλλιτεχνική κι εμπορική επιτυχία.

Κύκλος τραγουδιών «EΝΑΣ OΜΗΡΟΣ» πρώτη εγγραφή: 1962 – ΛΥΡΑ

Playlist: Ένας ‘Ομηρος – Μίκης Θεοδωράκης

20/04: Ο Μίκης Θεοδωράκης ηχογραφεί στο Παρίσι με την Εντίθ Πιάφ, δύο από τα κύρια μουσικά θέματα της ταινίας « Les Amants de Teruel », τα: “Theme de l’amour” και “Valse du 14 juillet” σε στίχους Ζακ Πλάντ, και με ορχηστρική επιμέλεια δική του. Τα τραγούδια αυτά στην συνέχεια θα γινόταν παγκόσμιες επιτυχίες. Δυστυχώς η Πιαφ δεν το έζησε, μιας και τον επόμενο χρόνο έφυγε πρόωρα από τη ζωή σε ηλικία 48 χρονών.1962-04-20, Ηχογράφηση Les amants de Teruel στο Παρίσι, ο Μίκης Θεοδωράκης και η Εντιθ Πιαφ στο στούντιο

Edith Piaf, Mikis Theodorakis – Les amants de Teruel & Quatorze juillet (1962)

Les amants de Teruel – Όμορφη Πόλη | Edith Piaf

Η σύνθεση της Σουίτας Μπαλέτου « Les Amants de Teruel » ανάγεται στα 1958 (Παρίσι). Το έργο γράφτηκε ύστερα από παραγγελία της διάσημης μπαλαρίνας Λουντμίλα Τσερίνα, που την εποχή εκείνη είχε δημιουργήσει το δικό της θέατρο. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, οι συντελεστές της παραγωγής ζήτησαν από τον Μίκη Θεοδωράκη να συνθέσει και δεύτερο μπαλέτο, αλλά εκείνος, λόγω έλλειψης χρόνου, πρότεινε να παρουσιαστεί το «Καρναβάλι», πρόταση που έγινε δεκτή. Μάλιστα, είχε την τύχη να διευθύνει ο ίδιος τα έργα του στο Θέατρο «Σάρα Μπερνάρ» με την Ορχήστρα Λαμουρέ.

Η Σουίτα Μπαλέτου «Les Amants de Teruel» («Οι εραστές του Τερουέλ») είναι εμπνευσμένη από τον ομώνυμο ισπανικό μύθο: πρόκειται για την ιστορία δύο ερωτευμένων νέων από το Τερουέλ της Αραγονίας, το ειδύλλιο των οποίων είχε τραγικό τέλος το 1217. Ο έρωτας του Χουάν Μαρτίνεθ δε Μαρθίγια και της Ιζαμπέλ δε Σεγούρα αποτέλεσε, κατά καιρούς, πηγή έμπνευσης για πολλούς ποιητές, δραματουργούς, μουσικούς και κινηματογραφιστές. Το 1962 έγινε ταινία από τον Γάλλο σκηνοθέτη Ρεμόν Ρουλώ με πρωταγωνίστρια και πάλι την Λουντμίλα Τσερίνα, με τη μουσική του Θεοδωράκη.

Soundtrack Les Amants De Teruel 2 επανεκδόσεις, Philips 1962

Mikis Theodorakis – Les amants de Teruel (Original Soundtrack) 1962

9/06: Γράφει τα κείμενα, τη μουσική και τραγούδια για την Επιθεώρηση «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» Αθήνα Θέατρο Παρκ. Κείμενα Α μέρους: Μποστ, Κείμενα Β μέρους: Μ. Θεοδωράκης, Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σκηνικά Α μέρους: Μποστ, Σκηνικά – Κοστούμια Β μέρους: Βασίλης Φωτόπουλος, Μέντης Μποσταντζόγλου, Χορογραφίες: Βαγγέλης Σειληνός, Διευθυντής Ορχήστρας: Γιάννης Διδίλης, Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Μαρία Καλουτά. Στίχοι τραγουδιών: Μποστ, Δημήτρη Χριστοδούλου, Χριστοφέλλης, Ερρίκος Θαλασσινός, Τραγουδι: Γρηγόρης Μπιθικότσης, Γιάννης Βογιατζής, Ντόρα Γιαννακοπούλου. Ο Μ.Θ.

Μίκης Θεοδωράκης, Ντόρα Γιαννακοπούλου, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μελίνα Μερκούρη, 1962 Θέατρο Ρark στo έργο Όμορφη Πόλη

Η πρεμιέρα της θρυλικής παράστασης του θεάτρου “Παρκ”, 1962

Κύκλος τραγουδιών «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» πρώτη εγγραφή: 1962 – COLUMBIA

ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ~Μίκης Θεοδωράκης (Full Album 1962)

14/06: Παράλληλα στο θερινό θέατρο Μετροπόλιταν ανέβηκε η επιθεώρηση «Οδός Ονείρων» σε σκηνοθεσία Α. Σολομού. Τη μουσική και τα τραγούδια υπογράφει ο Μάνος Χατζηδάκις σε κείμενα και στίχους I. Καμπανέλλη, Α. Σολομού, Ν. Γκάτσου, Μ. Αργυράκη και Μ. Χατζηδάκι.

Μια νέα μονομαχία Χατζηδάκι – Θεοδωράκη εμφανίζεται. Οι δυο συνθέτες κηρύσσουν δια του τύπου πόλεμο μεταξύ τους. Νικητής στα εισητήρια ήταν η «Όμορφη πόλη» με 100.000 θεατές, έναντι 75.000 της Οδού Ονείρων. Τον επόμενο χρόνο στις 20 Γενάρη του 1963 συμφιλιώνονται και συμφωνούν για μια νέα μουσική παράσταση-συναυλία που συνυπογράφουν τη «Μαγική πόλη».

-/06: Κλο­νίζεται η υγεία του Θεοδωράκη. Εκδηλώνεται η φυματίωση και νοσηλεύεται ένα-δύο μήνες στο σανατόριο Εδουάρδος VII στο Λονδίνο κι άλλους δύο σε σανατό­ριο στην κλινική Τσαγγάρη κοντά στην ΑθήναΟ Μίκης Θεοδωράκης στην Κλινική Τσαγκάρη, Άρρωστος από φυματίωση

-/09: Μόλις θεραπευτεί από τη φυματίωση μεταβαίνει στην Κούβα.Tο 1962 η Κούβα είναι το επίκεντρο του ψυχρού πολέμου. Οι ΗΠΑ μετά την αποτυχεμένη «Επιχείρηση του Κόλπου των Χοίρων», λαμβάνουν μέτρα κατά της Κούβας. Στις 7 Φλεβάρη 1962 η κυβέρνηση του Τζων Φ. Κένεντι επεκτείνει και εντείνει το εμπάργκο κατά της Κούβας, που ξεκίνησε από το 1958, ως απάντηση στην εθνικοποίηση των περιουσιών, εργοστασίων, κλπ. αμερικανικών συμφερόντων από την επαναστατική κυβέρνηση της χώρας, προσπαθώντας να απομονώσει και να στραγγαλίσει την οικονομία της. Μέσα σε συνθήκες απομόνωσης και αποκλεισμού που επιβάλουν οι ΗΠΑ στην Κούβα, η ΕΔΑ αποφάσισε σε ένδειξη υποστήριξης και συμπαράστασης στην επαναστατική της κυβέρνηση να στείλει μια κοινοβουλευτική αντιπροσωπία στην Κούβα. Στην αντιπροσωπία κάλεσε να συμμετέχει και ο Μίκης Θεοδωράκης ως μια προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας.

Ο Μ.Θ. διηγήθηκε την περιοδεία τους στην επαναστατική Κούβα και την συνάντησή του με τον Κάστρο και τον Τσε στο ξενοδοχείο “Αβάνα Λίμπρε”, «… Εκεί που τελείωνε η συνάντησή μας, άρχισε η ορχήστρα να παίζει το “Lune de miel”. Το “Honeymoon song” που ήταν το εθνικό τους τραγούδι… το οποίο θεωρούσαν ότι είναι μεξικάνικο. … το τραγούδι ήταν στα χείλη όλων των Κουβανέζων. Λέει λοιπόν ο διερμηνέας, όταν σηκωθήκαμε να φύγουμε, στον Κάστρο: “Με την ευκαιρία, να σας πω ότι αυτό το τραγούδι είναι δημιουργία του κύριου εδώ”. “Πού πάτε;” λέει ο Κάστρο κατενθουσιασμένος. “Είναι δυνατόν; Γράφει τέτοια πράγματα;” Δε με άφηναν να φύγω. Και ο Τσε Γκεβάρα ετοιμαζόταν να πάει στη Σιέρα Μαέστρα για περιοδεία. “Θα σε πάρω μαζί μου αύριο”, μου λέει. “Έχει ωραίο κλίμα και άφθονο οξυγόνο εκεί που πηγαίνω”. Έτσι ο Μίκης συνόδεψε τον Τσε Γκεβάρα στη Σιέρα Μαέστρα και έζησε για μια βδομάδα μαζί του. Δεν θα τον ξανάβλεπε. Το 1967 ο Τσε θα δολοφονιότανε στη Βολιβία.

Για περισσότερα δες: Μίκης – Τσε – Φιντέλ / Mikis – Che – Fidel

Ένα μήνα μετά την επισκεψη του Μ.Θ. στην Κούβα ξεσπά η αποκληθείσα «Κρίση των Πυραύλων», που λίγο έλλιψε να οδηγήσει σε σύγκρουση τις ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση.

29/09: Ο Μίκης Θεοδωράκης ομιλεί στο “Εμπρός” και καταγγέλει την επέμβαση της λογοκρισίας και το “Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού” – Αν πρέπει κάποιος να με κρίνει αυτός θα είναι ο λαός.

13/10: Πρεμιέρα της «Λαϊκής Όπερας – ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ» από το Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη στο θέατρο «Καλουτά». Το έργο είναι αφιερωμένο στην ενότητα του ελληνικού λαού, ενώ ακόμα είναι νωπές οι συνέπειες του εμφυλίου πολέμου. Είναι μια πρώτη προσπάθεια του Μ.Θ. να δημιουργήσει μια μουσική τραγωδία βασισμένη στη λαϊκή μουσική. Σε συνέντευξή του προγούμενα έχει εξηγήσει ότι το νέο του έργο: «Είναι το πρώτο ολοκληρωμένα έργο μου βασισμένο επάνω στο λαϊκό τραγούδι. Κι ακόμη, μια απόπειρα για μια σύγχρονη λαϊκή τραγωδία. Η μουσική πού έχω γράφει γι’ αυτό, δεν είναι απλώς μουσική υπόκρουση. Και οι λαϊκοί καλλιτέχνες που θα εί­ναι επί σκηνής, δηλαδή ο Μπιθικώτσης, ο Πλέσσας, ο Παπαδόπουλος και ο Καρνέζης θα είναι ένα είδος συγχρόνου χορού ο ο­ποίος παρακολουθεί τα γεγονότα που γίνονται γύρω απ’ αυτόν και που βγαίνουν μέσα από το τρα­γούδια του και ξαναμπαίνουν σ’ αυτά. Κάθε τραγούδι έχει ένα δυναμικό πού πάνω στην σκηνή γίνεται πρόσωπα, γίνεται δράση, γίνεται σύγκρουση και όταν φθά­νουμε στο κρίσιμα σημεία όλα αυτά τα πρόσωπα «παγώνουν» και τότε παίρνουν μια νέα φόρμα και επιστρέφουν ατό τραγούδι ένα νέο χαρακτήρα και παρουσιά­ζονται με νέα μορφή. Είναι οργανικά βγαλμένο απ’ το τραγού­δι το έργο και όλο μαζί δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά μία καταγραφή των προσώπων, των διαλόγων των και των πράξεων των και των συγκρούσεων των, όπως ακριβώς βγαίνουν μέσ’ από το δεδομένο τραγούδι, κάθε φορά…»

Για περισσότερα δες: Η πρώτη για «το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού»

23/10: Δημοσιεύεται κείμενο συλλογής υπογραφών με το οποίο Σύλλογοι και προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών διαμαρτύρονται προς το Ε.Ι.Ρ. και τους σταθμούς των ενόπλων δυνάμεων για την άνιση μεταχείριση του συνθέτη Θεοδωράκη και τον αποκλεισμό του από τα προγράμματά τους. Την διαμαρτυρία υπογράφουν 12 Σύλλογοι (μεταξύ των οποίων η Παγκρήτιος Ένωση, ο Σύλλογος Κρητών Σπουδαστών, η Αδελφότητα Χανιωτών, κ.ά.), και πολ­λές προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και τής τέχνης, (με­ταξύ των όποιων και οι εξής: Αλ. Άλεξανδράκης, Μ. Αυγέρης, Κ. Βάρναλης, Οδ. Ελύτης, Ντ. Ηλιόπουλος, Μ. Κα­λουτά, Τζ. Καρέζη, Κατερίνα, Μ. Κατράκης, Τζ. Καρούσος, Ν. Κατηφόρης, Λ. Καλλέργης, Αλ. Κατσέλη, Γαλ. Καζαντζάκη, Π. Κατσέλης, Θ. Κορνάρος, Θεόδ. Κρίτας, Λ. Κου­κούλας, Τ. Λειβαδίτης, Βασ. Μεσολογγίτης, Μ. Μποσταντζόγλου, Δημ. Φάμπας κ.ά.π.).

6/11: Επίσημη πρώτη της «Μικρής Συμφωνικής Ορχήστρας Αθηνών» (Μ.Ο.Α.) που ίδρυσε ο Μ.Θ. Ο Θεοδωράκης, ήρθε να ταράξει «τα λιμνάζοντα νερά» της μουσικής ζωής στην Αθήνα, ιδρύοντας την ανεξάρτητη Μ.Ο.Α., από μουσικούς που ο καθένας χωριστά ήταν ένας σολίστ -έγραψε ο τύπος- με στόχο να διοργανώνει σειρά συναυλιών στην Αθήνα και την επαρχία. Στην αρχή προγραμματίστηκαν συναυλίες δις της εβδομάδας στο Θέατρο «Καλουτά» στην Αθήνα, με συμφωνικά έργα της προκλασικής περιόδου (έργα Μπαχ, Βιβάλντι, Χέντελ, Περγκολέζι κ.ά.) σε μια προσπάθεια να εξοικειώσει το ευρύτερο ελληνικό κοινό με τη συμφωνική μουσική. Την ιδέα της δημιουργίας μιας μικρής ορχήστρας, ο Θεοδωράκης δεν την περιόρισε στα στενά πλαίσια κάποιας μουσικής κίνησης. Την αντίκρυσε ουσιαστικά σαν αφετηρία ενός πνευματικού κινήματος, ενός αληθινού κινήματος κουλτούρας. «Ενός Κινήματος ιδεών -όπως έγραψε ο ίδιος στο πρόγραμμα της πρώτης συναυλίας- που θέλει να σπάσει την κρυστάλλινη γυάλα οπού κλείσαν τη μουσική οι απειροελάχιστοι εστέτ της Αθήνας και να τη ρίξει στους βουερούς δρόμους, στα Πανεπιστήμια, στις συνοικίες, στις συζητήσεις».1962-12-2, Μ.Θ., Νότης Περγιάλης, Ντίνος Κωνσταντινίδης, Θέατρο Καλουτά, Συναυλία με την ΜΟΑ

-/11-12: Ο Μ.Θ. Συντάσει και κυκλοφορεί «ΤΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ». Με τη κίνηση του Μανιφέστου της Αθήνας είχε στόχο να συσπειρώσει γύρω του τους ανένταχτους της Αριστεράς, και να παρέμβη για τον εκδημοκρατισμό της ΕΔΑ και την ταύτιση της πολιτικής της με την πολιτιστική, πλέον, δράση.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Μ.Θ. 1962

1/ Θεοδωράκης Μίκης, Το Τραγούδι του Νεκρού Αδελφού (θεατρικό) – α’ έκδοση, Εκδ. Γκόνη, 1962

2/ Θεοδωράκης Μίκης, Για την Ελληνι­κή Μουσική, Εκδ. Πλειάς, 1962

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Πλειάς” το βιβλίο του “Για την Ελληνι­κή Μουσική” με τα κυριότερα άρθρα του που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό τύπο το διάστη­μα 1952 ως το 1961 και τις βασικές απόψεις του για τη μουσική, για διάφορα έργα του και και πάνω στη διαμάχη για το λαϊκό τραγούδι. Καταχωρημένες ήταν και όλες οι αντίθετες απόψεις, όπως είχαν δει το φως στις στήλες των εφημερίδων, και τέλος οι σημαντικότερες συζητήσεις που είχαν γίνει πάνω σ’ αυτό το θέμα με φοιτητές και νέους εργάτες. Ένα μέρος του βιβλίου είχε προδημοσιευτεί στο: Μίκης Θεοδωράκης Για την ελληνική μουσική Επιθεώρηση Τέχνης Αθήνα 1961», Κριτική, τόμ. 3, τχ. 17-18 (Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 1961)