Μίκης Θεοδωράκης - Χρονολόγιο 1964

Μέσα στο 1964 οξύνεται το Κυπριακό πρόβλημα. Ο Μίκης Θεοδωράκης θα χρειαστεί να πάει εξ φορές μέσα στο χρόνο στην Κύπρο. Οι επισκέψεις του αφορούσαν συνομιλίες με το Μακάριο, και το ΑΚΕΛ, επισκέψεις στις βομβαρδισμένες περιοχές από τους Τούρκους, συμμετοχή σε συλλαλητήρια και πορείες ειρήνης.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ εισέρ­χεται στη σκληρότερη φάση του, με την άμεση εμπλοκή μάχιμων αμερικανικών δυνάμεων στο πλευρό της Σαϊγκόν.

O Μ.Θ. αποφασίζει να κατέβει στις βουλευτικές εκλογές προκειμένου να εκπροσωπηθεί η Κίνηση Νέων «Γρηγόρης Λαμπράκης» στη Βουλή.

Ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου μιλά για εκμετάλλευση του Μίκη από την Αριστερά λέγοντας πως: «η Αριστερά εσκύλευσε τον μεν Λαμπράκη νεκρόν, τον δε Θεοδωράκη ζωντανόν…»

Στη φάση αυτή ο Θεοδωράκης δίδει το προσωπικό ιδεολογικό-αγωνιστικό παρόν του μέσα από την ανάπτυξη του κινήματος νεολαίας Λαμπράκη. Έτσι ιδρύθηκε η πρώτη Λέσχη πολιτισμού στην Κοκκινιά για να ακολουθήσουν κι άλλες πενήντα στην Αθήνα και στον Πειραιά. Επακολούθησε ο εγκαινιασμός ακόμη 300 Λεσχών σε όλη την Ελλάδα. Η ταύτιση του Θεοδωράκη με την ανάπτυξη του κινήματος Λα­μπράκη ανησύχησε, την ηγεσία της ΕΔΑ η οποία αντιτάχθηκε στον ευ­ρύτερο δημοκρατικό προσανατολισμό του νέου Κινήματος. [Πετρίδης σελ.77]

3/02: Μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση της ΕΔΑ στο θέατρο Παπαϊωάννου, όπου οι διανοούμενοι υποψήφιοι της ΕΔΑ Ρίτσος, Καρούζος, Θεοδωράκης και Μποστ, κάλεσαν τον πνευματικό κόσμο και τους Αθηναίους και Πειραιώτες και τους ανέπτυξαν τις θέσεις του κόμματος γύρω από την πνευμα­τική πολιτική του. Το θέατρο ήταν κατάμεστο από νωρίς. Πλατεία, εξώστες, ο κόσμος κρέμεται σαν τσαμπιά. Η νεολαία πάντοτε και πανταχού παρούσα. Εκείνη δίνει τον παλμό, τα συνθήματα, το κέφι, τη χαρά… Τελευταίος μίλησε ο Μ. Θεοδωράκης, υποψήφιος βουλευτής της Β’ περιφέρειας Πει­ραιά, ο οποίος αναφέρθηκε ιδι­αίτερα στις απόψεις της ΕΔΑ για το εκπολιτιστικό κίνημα και για τον ιδιαίτερο ρόλο της νεολαίας σ’ αυτό. Και έκλεισε την ομιλία του με τούτα τα λόγια: «Η θέση του κάθε τίμιου, ζων­τανού, πρωτοπόρου, θαρραλέου πνευματικού ανθρώπου, σ’ αυτές τις κρίσιμες ώρες για το μέλλον του λαού μας, είναι μέσα στα χαρακώματα τα δικά μας, της ΕΔΑ. Και όχι μέσα στα χαρακώματα των αντιπάλων μας, ακόμη και αυτών πού για την ώρα καλούνται να παίξουν έναν θετικό – δημοκρατικό ρόλο.

Τους πέντε στόχους για την εκπολιτιστική Αναγέννηση τους κήρυ­ξαν πριν λίγες εβδομάδες οι Λαμπράκηδες και είναι:

1) Ο Αναλφαβητισμός.

2) Το Λαϊκό Πανεπιστήμιο.

3) Ο μαζικός αθλητισμός.

4) Οι Λέσχες πολιτισμού και

5) Το Φεστιβάλ Νεολαίας.

Αυτούς τούς πέντε στόχους θα τους κάνουμε μέσα στη Βουλή υπόθεση εθνική. Το 1% για τον Αθλητισμό και το 5% για τον εκπολιτισμό, θα τα μεταβάλουμε σε πανελλήνιο αίτημα, όπως μεταβάλαμε σε εθνικό κίνημα το 15% για την παιδεία.»

7/02: Πεθαίνει σε ηλικία 70 ετών, ο πρώην πρωθυπουργός και συναρχηγός της «Ένωσις Κέντρου» Σοφοκλής Βενιζέλος, κατά την προεκλογική περίοδο και ενώ ταξίδευε ατμοπλοϊκώς από τα Χανιά στην Αθήνα. (γέννηση: 3/11/1894). O Μ.Θ. παρευρίσκεται στην κηδεία του στα Χανιά εκ μέρους της ΕΔΑ.

16/02: Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πριν από τη Δικτατορία, που αποτέλεσαν θρίαμβο για την Ένωση Κέντρου και τον αρχηγό της Γεώργιο Παπανδρέου με το 52,7% των ψήφων και 180 έδρες. Ακολούθησαν ο Συνασπισμός ΕΡΕ και Κόμματος Προοδευτικών υπό τους Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Σπυρίδωνα Μαρκεζίνη (35, 26% και 112 έδρες) και η ΕΔΑ με αρχηγό τον Ιωάννη Πασσαλίδη (11,80% και 20 έδρες). 3 έδρες κατέλαβαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Η Ένωση Κέντρου κερδίζει τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση.

Ο Μ.Θ. Εκλέγεται βουλευτής της ΕΔΑ στην Β’ εκλογική Περιφέρεια Πειραιά Προεκλογική εκστρατεία, Μ.Θ., και μέλη της ΕΔΑ, Πειραιάς

-/03: Δημιουργείται η πρώτη Λέσχη Πολιτισμού, στην Κοκκινιά που εξελίσσεται σε πυρήνα πολλών πρωτοβουλιών. Ακολουθούν άλλες 50 στην Αθήνα και στο Πειραιά, και πάνω από 300 σε όλη την Ελλάδα. 500 Λαμπράκηδες φτιάχνουν μέσα σε μια μέρα τη Λεωφόρο Λαμπράκη στο Πέραμα.

20/03:Έφυγε ο Ιρλανδός ποιητής, συγγραφέας, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας δραματουργός, Brendan Behan (1923-1964) σε ηλικία μόλις 41 ετών. Ήταν αλκοολικός και πέθανε εξ αυτού του λόγου. Η κηδεία του έγινε ένα λαϊκό προσκύνημα από τα πλήθη των Ιρλανδών πατριωτών που συνέρρευσαν στο Κοιμητήριο του Glasnevin για να αποχαιρετήσουν τον κομμουνιστή και ιδεαλιστή συγγραφέα, ο οποίος με την πένα του στρατεύτηκε στον απελευθερωτικό αγώνα του λαού του ενάντια στον βρετανικό ιμπεριαλισμό. Στην Ελλάδα ο Brendan Behan έγινε ιδιαίτερα γνωστός από τον Μίκη Θεοδωράκη όταν τον χειμώνα του 1962 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα το έργο του με τίτλο Ένας Όμηρος που είχε γράψει στα 1957 στην ιρλανδική γλώσσα.

Το τραγούδι «το Σεπτέμβριο θυμάμαι» σε μετάφραση του Βασίλη Ρώτα

Down by the Glenside “είναι ένα ιρλανδικό αντάρτικο τραγούδι που γράφτηκε από τον Peadar Kearney, ιρλανδικό συνθέτη πολυάριθμων επαναστατικών τραγουδιών.

Το 1966, την ίδια χρονιά με το έργο «Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν», ο συνθέτης ξαναηχογράφησε τα τραγούδια του για το θεατρικό έργο του Brendan Behan με ερμηνεύτρια τη μούσα του, Μαρία Φαραντούρη. Το πραξικόπημα, όμως, της 21ης Απριλίου του ΄67 πρόλαβε την έκδοση του συγκεκριμένου καινούργιου δίσκου με αποτέλεσμα αυτός να κυκλοφορήσει πάνω στη Μεταπολίτευση και μοιραία το Γελαστό παιδί με τη φωνή της Φαραντούρη να γίνει τραγούδι – σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα -χωρίς να παρακάμπτουμε το γεγονός πως το εν λόγω τραγούδι είχε χρησιμοποιηθεί επίσης στο περιβόητο κιν/φικό Ζ του Κώστα Γαβρά.

-/03-05: Γίνονται τα γυρίσματα της ταινίας “ZORBA THE GREEK” – “ΖΟΡΜΠΑΣ Ο ΈΛΛΗΝΑΣ” στα Χανιά. Σκηνοθεσία: Μιχάλης Κακογιάννης, Σενάριο: Μιχάλης Κακογιάννης βασισμένο στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη “Αλέξης Ζορμπάς”, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης. Πρωταγωνιστές: Anthony Quinn, Alan Bates, Ειρήνη Παππά, Lila Kedrova, … Η ταινία απέσπασε τρία βραβεία Όσκαρ το 1964, με σημαντικότερο το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Λίλα Κέντροβα, στο ρόλο της Μαντάμ Ορντάνς.

Soundtrack: Zorba the Greek (Soundtrack) MIKIS THEODORAKIS FULL ALBUMΟ Μίκης Θεοδωράκης στα γυρίσματα της ταινίας στα Χανιά. Μαζί με τον Μιχ. Κακογιάννη και Αντ.Κουίν

14/05: B’ Μαραθώνιος πορεία Ειρήνης. Εκατοντάδες χιλιάδες Ειρηνιστές απ’ όλη την Ελλάδα μαζί και ξένοι αντιπρόσωποι του παγκόσμιου κινήματος ειρήνης, βάδισαν στα βήματα του Λαμπράκη, στη αρχαία Μαραθώνια διαδρομή των 42 χιλιομέτρων και πραγματοποίησαν την μεγαλύτερη πορεία Ειρήνης που είχε γίνει ποτέ μέχρι τότε στον κόσμο. Μπροστάρηδες οι νεολαία λαμπράκη και ο Αρχηγός της Μίκης Θεοδωράκης.

Β΄Μαραθώνια πορεία ειρήνης. Ο Μ.Θ. στην πορεία με τους Κρητικούς

5/07: Κεντροαριστεροί υποψήφιοι εκλέγονται στις Δημοτικές Εκλογές στις μεγάλες πόλεις. Κιτσίκης (Αθήνα), Κυριακάκος (Πειραιά) και ο κοινός υποψήφιος ΕΚ-ΕΔΑ Τσίρος (Θεσσαλονίκη).

25-28/07: Α’ Πανελλαδική Οργανωτική Σύσκεψη της ΕΔΑ.

7/08: Η Κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου απαγορεύει την εκτέλεση του Άξιον Εστί στο Ηρώδειο. Ο Μίκης Θεοδωράκης με αφορμή τον αποκλεισμό του έργου από το Ηρώδειο, καταγγέλει και δηλώνει ότι «το Άξιον Εστί πρέπει να πρωτοπαιχθεί στο Ηρώδειο». Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Αυγή δηλώνει: «Η Ελλάδα ανήκει στο λαό της» και σημειώνει μεταξύ των άλλων, «… όσο για το Άξιον Εστί νομίζω ότι όλοι μαζί έχουμε ένα χρέος: να πρωτοπαιχτεί μέσα στο Ωδείο του Ηρώδου. Όχι φυσικά γιατί έχουμε σε υπόληψη τις ρωμαϊκές πέτρες, αλλά για να δώσουμε ένα μεγάλο μάθημα σ’ αυτούς που νομίζουν πως η Ελλάδα είναι τσιφλίκι τους. Η Ελλάδα ανήκει στο λαό της και ο λαός είμαστε εσείς και εμείς. Εμείς οι Έλληνες συνθέτες, που ζυμωμένοι μέσα στα πάθη και τα όνειρα του λαού μας, παίρνουμε τη φωνή του και την κάνουμε ποίημα, πίνακα, θέατρο ή τραγούδι. Ας δούμε τελικά ποιος θα νικήσει. Οι ξενολάτρες σφετεριστές ή οι νόμιμοι «διακαιούχοι», οι καταξιωμένοι από την εκτίμηση και την αγάπη του λαού Έλληνες Ελληνολάτρες.»

7/08: Η τουρκική αεροπορία βομβαρδίζει πόλεις και χωριά της Κύπρου σε απάντηση της απερίσκεπτης προσπάθειας του στρατηγού Γρίβα να καταλάβει τους τουρκοκυπριακούς θύλακες της Μανσούρας και των Κοκκίνων. Οι βομβαρδισμοί θα σταματήσουν έπειτα από δύο ημέρες ύστερα από απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

8/08: Η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε με βόμβες Ναπάλμ την περιοχή Τηλλυρίας στη Κύπρο. Γεγονός που αποτέλεσε και τον προάγγελο των όσων σχεδίαζε και υλοποίησε η Τουρκία δέκα χρόνια αργότερα. Περισσότεροι από 50 Ελληνοκύπριοι, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονταν και αρκετοί άμαχοι, βρήκαν τραγικό θάνατο. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ διέταξε κατάπαυση του πυρός που έγινε κατορθωτή στις 10 Αυγούστου.

14/08: Η ελληνική κυβέρνηση κάνει κατ’ αρχάς δεκτό το σχέδιο Άτσεσον, το οποίο προβλέπει διχοτόμηση της Κύπρου με παραχώρηση περίπου του 20% στους Τούρκους και στο NATO για τη δημιουργία βάσεων. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος όμως το απορρίπτει.

-/08: Ο Μ.Θ. επισκέπτεται το Πρόεδρο της Κύπρου κ.κ.Μακάριο και μεταφέρει την συμπαράσταση της ΕΔΑ στον Αγώνα του Κυπριακού λαού. Χαρακτηριστική είναι η ανακοίνωσή του μετά τις συνομιλίες του με τον Μακάριο: «…Μόλις έφτασα από την Κύπρο. Εί­μαι συγκλονισμένος από το μεγαλείο του απελευθερωτικού αγώνα των αδελφών μας. Και γεμάτος οργή για το επαίσχυντο κατρακύλισμα στο επίπεδο κοινών δολοφόνων ανυπεράσπιστων παιδιών, των Τούρκων σωβινιστών και των Αγγλοαμερικανών υ­ποκινητών τους. Δεν θα ξεχάσω αυτά που είδα κι άκουσα. Δεν πρέπει να τα ξεχάσει κανείς, άξιος του ονόματος του Ανθρωπος. Στην Κύπρο κρίνεται η τιμή των μεγά­λων αρχών της Αυτοδιάθεσης και της διεθνούς νομιμότητας. Και να σκεφθή κανείς ότι και στην Αγγλία και στις ΗΠΑ επίσημα χείλη ενέκριναν τον φόνο των γυναικό­παιδων. Στο όνομα μήπως του «Ελευθέρου κόσμου»; Έφερα μαζί μου τα θραύσματα από τις μπόμπες ναπάλμ. Ανήκουν στον αμερικανικό στρατό. Και είναι βαμμένα με αίμα και μυαλά παιδιών. Ελληνοκυπρίων. Η Τουρκία είναι στο ΝΑΤΟ. Οπλίζεται από τους Αμερικανούς για να προασπίσει την «Ελευθερία». Και βομβαρδίζει άτιμα τα γυναικόπαιδα που ζητούν ελευθερία. Ο Λαός στην Κύπρο καταριέται τους Τούρ­κους δολοφόνους και τους Αγγλοαμερικανούς που τους ώπλισαν. Και θα πεθάνει, αν χρειαστεί, για την Ελευθερία. Αλλά δεν θα υποκύψει….»[Πετρίδης σελ.94]

-/08: Αντιπροσωπία της ΕΔΑ από τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Ηλία Ηλιού επισκέπτονται Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες Ιταλίας, Αγγλίας, Γαλλίας προκειμένου να ενημερώσουν τα Κοινοβούλια για την κατάσταση στην Κύπρο.

-/08: Ολοκληρώνεται το φιλμ “Το νησί της Αφροδίτης”, έγχρωμο ντοκυμαντέρ παραγωγής ΡΙΚ στο οποίο υπάρχει το τραγούδι του Θεοδωράκη “Ο Ύμνος της Εθνοφρουράς” σε στίχους του Αντη Περνάρη:” Σκηνοθεσία: Χαρίλαος Παπαδόπουλος, Σενάριο: Λεωνίδας Μαλένης και Αντρέας Χριστοφίδης, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης

1/09: Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προξένησε η αγόρευση του βουλευτή Μ.Θ. στη Βουλή, με αντι­κείμενο την Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση για την αναδιοργάνωσιν της Σχολικής Παιδείας. Μίλησε για τη γενικότερη κατάσταση της Ελληνικής Παιδείας, για την Τεχνική Εκπαίδευση και τα μέτρα για την ενίσχυσή της, για την ελληνική γλώσσα και τη διγλωσσία που υπάρχει, για την αισθητική αγωγή και την εισαγωγή της στο Λύκειο, και τέλος για το παιδαγωγικό ήθος με το οποίο έκλεισε την ομιλία του ως εξής: «…Όμως το μετερίζι του χρέους και ο αγώνας για την ελευθερία μας μεταφέρει στη ρίζα, στην καρδιά του παιδαγωγικού ήθους. Και ερωτάται ποιο ήθος ταιριάζει στους Έλληνες; Το Ελληνικό ήθος. Το ήθος που χαλκεύθηκε μέσα εις τους αγώνας διά την ελευθερίαν. Αγώνας διά την ελευθερίαν είναι η σύνδεση του αγώνα για την ηθική α­πελευθέρωση, του αγώνα διά την εθνικήν ανεξαρτησία, εθνική ελευθερία. Του αγώνα για την κατάλυση της τυραννίας – πολιτική ελευθερία του αγώνα διά την κοινωνική δικαιοσύνη – οικονομική και κοινωνική ελευθερία του αγώνα για τη διαμόρφωση και την υπεράσπιση του νεοελληνικού πολιτισμού – πνευματική ελευθερία. Νομίζω λοιπόν ότι η διδασκαλία του Ελληνικού ήθους επιβάλλει την αποκατά­σταση των εθνικών και ηθικών αξιών, τόσον μέσα εις το σχολείο όσο και μέσα εις την ζωήν. Ματαιοπονούμεν όμως, όταν λείπει, όταν δεν υπάρχει το ηθικόν παράδειγ­μα. Ματαιοπονούμεν όταν η καθημερινή κοινωνική πρακτική δεν βεβαιώνει το παιδί για την καταξίωση της ηθικής του στάσης. Όταν τιμάται και δικαιώνεται ο φυγόπο­νος, ο καταχραστής, το σκάνδαλο, ο ρίψασπις και διώκεται ο ανιδιοτελής, ο ιδεολό­γος, ο φιλότιμος, ο μαχητής των μεγάλων ιδεών, τότε καθιερώνομε το διπλό ήθος (άλλο στα βιβλία και άλλο στη ζωή) που δεν είναι μόνο διπλό αλλά και αντιμαχόμενο. Έτσι φοβούμεθα ότι μετά τη γλωσσική σύγχυση εμφανίζεται το φαινόμενο της η­θικής σύγχυσης. Θεωρούμεν λοιπόν σαν πρωταρχικό στοιχείο την αποκατάσταση της ηθικής τάξης μέσα στην εθνική ζωή που να παρακολουθεί την αποκατάσταση της ι­στορικής αλήθειας μέσα στο σχολείο. Τέλος θεωρούμε σαν ουσιαστικό στοιχείο ηθι­κής αγωγής, ιδιαίτερα για τις παρούσες κρίσιμες για το έθνος στιγμές, την τιμητική είσοδο μέσα στη δημόσια ζωή και μέσα στο σχολείο της εθνικής μας αντίστασης.» [Πετρίδης σελ.94]

14/09: Δημιουργείται η Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη από τη συγχώνευση της Νεολαίας της ΕΔΑ και της Δημοκρατικής Κίνησης Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης που ιδρύθηκε στις 8 Ιουνίου του 1963, μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Πρόεδρος εκλέγεται ο Μίκης Θεοδωράκης. Στο δεύτερο και τρίτο άρθρο του καταστατικού της ενιαίας Οργάνωσης, στη σύ­νταξη των οποίων συνέβαλε και ο πρόεδρός της, επισημαίνονταν τα εξής σε σχέση με τον χαρακτήρα του Κινήματος: «-Η Δ.Ν.Λ. καρπός και έκφραση των αγώνων της Ελληνικής προοδευτικής νεολαίας για τη δημοκρατία, την ειρήνη, την εθνική ανεξαρ­τησία και την κοινωνική πρόοδο, δημιουργήθηκε από τη συγχώνευση της Νεολαίας ΕΔΑ με τη Δημοκρατική Κίνηση Νέων “Γρηγόρης Λαμπράκης” και εντάσσεται στα γενικά πολιτικά και ιδεολογικά πλαίσια του προοδευτικού αριστερού δημοκρατικού κινήματος της χώρας μας. Η Δ.Ν.Λ. είναι η πρωτοπόρα πλατιά δημοκρατική αντιφα­σιστική, πατριωτική, φιλειρηνική, αντιϊμπεριαλιστική οργάνωση της Ελληνικής Νεο­λαίας. Πιστεύει και αγωνίζεται για την Ειρήνη, τη Δημοκρατία, την Εθνική Ανεξαρ­τησία, την Κοινωνική Πρόοδο.» [Πετρίδης σελ. 86]

10/10: Πρεμιέρα θεατρικού έργου «ΕΝΑΣ ΜΗΝΑΣ ΣΤΗΝ ΕΞΟΧΗ» του Iwan Turgenjew 1964-1966, Σκηνοθεσία: Τριβιζάς, Λεωνίδας, Συγγραφέας: Τουργκένιεβ, Ιβάν Σεργκέγιεβιτς, Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης, Θίασος Αλεξανδράκη Αλέκου, Θέατρο Διάνα Αθήνα & Θέατρο Δημοτικό Πειραιώς Πειραιάς, Αγίου Κωνσταντίνου

11/10: Μεγάλη πορεία Ειρήνης στην Κύπρο. 100 χιλιάδες κόσμου περπάτησαν από το ναό του Απόλλωνα στη Λεμεσό μέχρι το κέντρο της πόλης με συνθήματα κατά των Αγγλικών βάσεων στο νησί. Επικεφαλής της πορείας ο Μίκης Θεοδωράκης μαζί με τον Εζεκία Παπαϊωάννου, Γ.Γ. του ΑΚΕΛ, Κώστα Παρτασίδη, δήμαρχο Λεμεσού, Ουρανία Κοκκίνου.

19/10: Τελικά το “Άξιον Εστί” ανεβαίνει στη σκηνή του Rex. Η κυβέρνηση Παπανδρέου έμεινε «ανένδοτη» (!) στην απαγόρευση της για το Ηρώδειο.

Οι συντελεστές του «Άξιον Εστί» μετά την πρεμιέρα στο «Ρεξ» (19 Οκτωβρίου 1964). Από αριστερά: Θόδωρος Δημήτριεφ, Οδυσσέας Ελύτης, Μίκης Θεοδωράκης, Μάνος Κατράκης, Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

29/11: Ο πρώτος επίσημος εορτασμός στον Γοργοπόταμο για την ανατίναξη της ομώνυμης γέφυρας από αντιστασιακούς το 1942 πνίγηκε στο αίμα. Σε χιλιάδες υπολογίστηκαν τα πλήθη που κατέκλυσαν το χώρο κάτω από τη γέφυρα και τις γύρω πλαγιές. Παρόντες ήταν: η ΕΔΑ και η «Νεολαία Λαμπράκη», τα σωματεία της ΕΑΜικής Αντίστασης, ο στρατηγός Αυγερόπουλος του ΕΛΑΣ, καθώς και ο στρατηγός Κοσίντας του ΕΔΕΣ. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προκλήθηκε ένταση όταν απαγορεύτηκε στους εκπροσώπους του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ να καταθέσουν στεφάνι. Κείνη τη στιγμή εξεράγει μια νάρκη και προκάλεσε το θάνατο 13 ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 45.

Τα γεγονότα στο Γοργοπόταμο αποτέλεσαν και την αφορμή δια την διάρρηξη των σχέσεων του Μ.Θ. με την ηγεσία της ΕΔΑ. Η πρώτη εκτίμηση και η θέση που διατύπωσε ο Μίκης Θεοδωράκης και οι Λαμπράκηδες ήταν ότι η έκρηξη στον χώρο της εκδήλωσης ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας. Η ηγεσία της ΕΔΑ υποστήριξε την κυβερνητική εκδοχή ότι επρόκειτο για ατύχημα που προκλήθηκε από νάρκη της περιόδου του Εμφυλίου. «Η ΕΔΑ έγινε, με τη στάση της αυτή, ουρά του Παπανδρέου για πολλοστή φορά σβήνοντας τη φωτιά που άναβε στο λαό και σε οπαδούς κυρίως της Αριστερός και των Λαμπράκηδων» λέει ο Θεοδωράκης [Πετρίδης σελ.103]

Ως απόρροια αυτής της κυβερνητικής θέσης ήταν να θεωρηθούν ένοχοι τα θύματα και να ασκηθούν διώξεις κατά 17 Αντιστασιακών που ήταν παρόντες μεταξύ των οποίων ο στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος (του ΕΛΑΣ) και ο στρατηγός Ν. Κοσίντας (του ΕΔΕΣ). Αρκετοί από αυτούς προφυλακίστηκαν και στις 26 Μαΐου 1965 άρχισε στη Λαμία η σχετική δίκη αποτέλεσμα της οποίας ήταν 12 από τους 18 κατηγορούμενους να καταδικαστούν και 6 να αθωωθούν. Απ’ ότι αποδείχτηκε αργότερα η νάρκη ήταν μεταγενέστερη, ήταν Αμερικανική, και η τοποθέρησή της ήταν εγκληματική ενέργεια. Οι δολοφόνοι έμειναν στο σκοτάδι.

ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ Μ.Θ. 1964

Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσσέας Ελύτης – Το Άξιον Εστί, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μάνος Κατράκης, Θεόδωρος Δημήτριεφ, His Master’s Voice (1964)

Mikis Theodorakis ‎– Zorba The Greek (Original Soundtrack Album), 20th Century Fox Records (1964)

Μίκης Θεοδωράκης, Οδ. Ελύτης, – Μικρές Κυκλάδες, Σούλα Μπιρμπίλη, Νότης Μαυρουδής, διεύθυνση ορχήστρας Γιώργος Κατσαρός (1964)